ADLİYE STAJINDA VERİMLİLİK:1 Savcılık Stajı Nasıl Verimli Geçirilir ?

Yasal avukatlık stajında ilk durağımız cumhuriyet savcılığı.  Bu yazıda, savcılık stajını verimli geçirme hususunda size yardımcı olabileceğini düşündüğüm kişisel tecrübelerimi paylaşacağım. Ama önce soruşturmanın ne olduğuna ve savcıların ne yaptığına değinelim.

Soruşturma Nedir, Savcılar Ne İş Yapar?

Soruşturma, kanuna göre yetkili mercilerce suç şüphesinin öğrenilmesinden iddianamenin kabulüne kadar geçen evreyi de ifade eder. Cumhuriyet savcısı, kamu davası açmaya yer olup olmadığına karar vermek üzere işin gerçeğini araştırmak üzere soruşturma başlatır. Soruşturma, kural olarak gizli, yazılı ve hızlı bir şekilde yapılır.

Cumhuriyet savcısı soruşturma süresince, işlendiği düşünülen suça ilişkin delilleri toplar; fail, mağdur ve tanıkların ifadesini alır ve gerekli kararları (kyok, uzlaştrmaya gönderme, ön ödeme, seri muhakeme vb.) verir.

Bizler de stajyer avukatlar olarak cumhuriyet savcısının yanında bulunur ve bu işlemlerin nasıl yapıldığını öğrenmiş oluruz.

Savcılık Stajında Nedir, Nasıl Verimli Geçirilir?

TBB Staj Yönetmeliğine göre, stajyer avukatların ilk staj yeri Cumhuriyet Savcılıklarıdır. Savcılık stajı süresi esasen 1 aydır. Ancak staj yapılan Baro bölgesinde idari yargı mahkemeleri varsa; staj, Cumhuriyet Savcılıkları ile idari yargı merciinde onbeşer gün olarak yapılır.

Savcılık, benim en keyif aldığım ve en aktif olduğum staj yerimdi. Dolayısıyla verimlilik konusunda söyleyecek bir kaç çift lafım olabilir😉.

Savcılık stajında verimliliği sağlamak bizim çabamıza bağlı olduğu kadar, yanında staj yapacağımız cumhuriyet savcısının tutumuna, iş yoğunluğuna ve hatta savcılık kalemi personelinin tavrına da bağlıdır.

Türk yargısının dosya yükü (temsili değil)

Adliyelerde iş yoğunluğu çok fazla olduğundan -bilhassa büyükşehirlerde- stajyer avukatlar hakim, savcı ve kalem personelinin ilgisizliğinden yakınıyorlar. Malesef dava sayılarının bu kadar yüksek olduğu, stajyer sayılarının da bir o kadar fazla olduğu günümüz şartlarında stajyer avukatların adliyedeki eğitimine yeterince ihtimam gösterilmemesi gayet olağan.

Ancak yine de kendi çabamızla stajı verimli hale getirebiliriz. Özellikle belirtmek isterim ki hakim savcılar genellikle öğrenmeye hevesli stajyerleri takdir ederler. Biz de stajyer avukatlar olarak stajımızı aktif geçirmek istediğimizi belirtirsek, yanında staj yaptığımız hakim ve savcılar, imkanları ölçüsünde, bizimle ilgileneceklerdir.

Bu sebeple, stajımızın her evresinde hakim,savcı ve kalem personeline stajımızı aktif geçirmek istediğimizi belirtmekte fayda var.

Yine de savcılık stajında yapabileceğimiz bazı şeyler mevzuatta sayıldığından, ekstrem bir durum olmadığı müddetçe, kimse bizi mevzuatın müsade ettiği şeyleri yapmaktan alıkoyamaz. Bu yüzden daha staja başlamadan önce TBB Avukatlık Staj Yönetmeliğini okuyup haklarımızı öğrenmemizde fayda var.

Bakanlık muhabere bürosunun belirlediği bir cumhuriyet savcısının yanında yapacağımız bu 15 günlük staj, bazı yönleriyle sonraki aylarda yapacağımız mahkeme stajlarından farklılık gösteriyor. Çünkü bir dosyanın soruşturma evresinde yapılan işlemlerine sadece savcılık stajında bizzat şahit olabiliyoruz.

Mahkemelerdeki stajımızda ise soruşturma işlemlerini (yakalama kararı, ifade alma vs.) sadece dosyadan okuyoruz, bizzat içerisinde bulunmuyoruz. Stajınızın geri kalanında bolca dosya okuyup duruşma izleyeceğiniz için, nispeten daha keyifli olan savcılık stajının tadını çıkarmanızı tavsiye ederim.

Gelelim savcılık stajında yapabileceğimiz işlere. 

Soruşturma evresi kural olarak gizlidir, yani soruşturma ile ilgisi olmayanlara bilgi verilmez. Ancak “TBB Staj Yönetmeliği” nin 13.maddesi, stajyer avukatlara soruşturma işlemlerinde hazır bulunma hakkı veriyor.

Bu maddeye dayanarak, soruşturma dosyalarını inceleyebilir, şüphelinin ifadesinin alındığı esnada odada(müdahale etmeden) bulunabilir, savcıyla birlikte keşfe gidebiliriz(araçta yer varsa :) Ayrıca savcımız duruşmaya girdiğinde biz de duruşmayı izleyip, daha sonra merak ettiğimiz hususları sorabiliriz.

Ancak Yönetmeliğin 13. maddesi stajyerlere soruşturma illemlerinde hazır bulunma hakkı veriyor olsa da, bu durum soruşturmanın gizli olduğu ve stajyer avukatların da bu gizliliğe riayet etmesi gerektiği gerçeğini değiştirmiyor. Dolayısıyla savcılık stajımız süresinde gördüğümüz, duyduğumuz ve dosyalardan okuduğumuz bilgileri başkalarına anlatmamaya, özellikle de mağdur ve şüphelilerin kişisel bilgilerinden başkalarına bahsetmemeye özen göstermeliyiz.

Benim yanında staj yaptığım savcı bana incemem için bazı dosyalar vermiş, dosyalarda yazılacak kararları (kyok vb.) ve iddianameleri de yazdırmıştı. Daha sonra yazdıklarımı gözden geçirip eksik hususları tamamlamış, gereksiz kısımları silmiş ve yaptığı değişikliklerin sebeplerini açıklamıştı. Bu sayede iddianamenin mantığını tam olarak kavramıştım. Tabii bunu yapmak tamamen savcının inisiyatifinde olan bir durum. Eğer savcınız çok yoğunsa veya ilgilendiği dosyalar çok hacimli olduğu için karar ve iddianameler çok detaylı ise size yazdırarak vakit kaybetmek istemeyebilir.

Bana göre savcılık stajının en can alıcı noktası ifade alma esnasında odada bulunmak. Soruşturma konusu veya şüphelinin anlattıkları çok heyecan verici olabilir ancak odaklanmamız gereken nokta soruşturmanın içeriği değil, ifade almanın usulü. Çünkü stajımızı tamamlayıp avukat olduğumuzda, ifade alma sırasında müvekkile hakkıyla hukuki destek sağlayabilmemiz için ifade alma işlemine kendimizi hazırlamamız gerek. 

Bu açıdan savcılık stajı; savcının ifade alırken nelere dikkat edip, neleri göz ardı ettiği, müdafiilerin hangi hususlara dikkat çektiği ve müvekkilin beyanlarına nasıl katkı sağladığı gibi hususları gözlemlemek ve kendimiz için ileriye yönelik ilkeler belirlemek için çok kıymetli bir fırsat.

Özellikle CMK uygulamasıyla ilk defa ifadeden hemen önce atanan ve soruşturma dosyasını daha önce incelememiş olan avukatların, ifadeye katılmak üzere savcılığa geldiklerinde dosyayı incelemek için çok zamanları olmuyor. Bu sebeple dosyayı hızlıca incelemeleri ve (varsa) diğer şüphelilerin ifadelerinde müvekkil aleyhine ve lehine olan hususları tespit etmeleri gerekiyor. Bizler de stajyer olarak bu durumu yaşayan meslektaşlarımızı gözlemleyip, faydalı bulduğumuz tutum ve davranışlarını kendimize örnek alabiliriz.

Dosya incelemek de bir çoğumuza sıkıcı gelen ancak belki de stajımız boyunca en çok yapacağımız şeylerden biri. Bana kalırsa her dosyayı,  “Bu dosya bana gelseydi ben hangi işlemleri yapardım, nasıl savunma yapardım?” bilinciyle incelemek, bu işi hem keyifli hem de istifadeli hale getirebilir. Bu anlamda dosyayı not alarak incelemek kesinlikle verimliliğinizi arttıracaktır.

Buna ek olarak; tarafların savunmalarını dayandırdıkları üst mahkeme kararlarını, daha önce duymadığınız özel kanunları veya hukuki bir kavramla/işlemle ilgili (kamu yararı, tutuklama vb) yapılan ikna edici, özetleyici, felsefi açıklamaları not edip, meslek hayatımızda kullanabileceğimiz bir doküman oluşturmak dosya incelemeyi çok faydalı bir eğitime dönüştürebilir. Tabii ki dosyalardaki kişisel verileri notlarımıza dahil etmiyoruz :)

Kişisel tavsiyem notlarınızı microsoft word, google doküman gibi uygulamalarda tutmanız yönünde. Böylece stajınız bittiğinde, staj esnasında neler öğrendiğinizi somut olarak görebilecek ve mesleğiniz süresince de bu dokümanlardan faydalanabileceksiniz.

Ben staj sürecimde her zaman yanımda küçük bir not defteri taşır, öğrendiğim yahut araştırmak istediğim herşeyi ona yazar, daha sonra detaylı bir şekilde google dokümana aktarırdım. Böylece notlarım, her zaman her yerde telefon ve bilgisayarımdan ulaşabileceğim şekilde elimin altında olacaktır.

Böylece adliye stajımızın ilk adımı olan savcılık evresini tamamlamış bulunuyoruz. Savcılık stajıyla ilgili, blog yazımın içinde cevabı olmayan sorularınız varsa bana ulaşabilirsiniz. Bir sonraki yazımda da idare mahkemelerinde stajımızı nasıl verimli geçireceğimizi konuşacağız.

Sağlıcakla kalın 🌸